Ons stress-systeem

Wie last heeft van burn-out verschijnselen, heeft last van een overactief stress-systeem en chronische stress. Acute (normale) stress is de stress van een drukke dag die weer overgaat als de drukte voorbij is. We worden er niet ziek van.

Acute stress en onze reactie erop is een overblijfsel uit de oertijd: je ziet een leeuw en met behulp van stresshormonen zoals adrenaline, maakt je lichaam zich binnen een seconde klaar om te vechten (fight) of te vluchten (flight) of stokstijf stil te staan (freeze). Onwillekeurig begint je hart sneller te kloppen, je vaten verwijden zich zodat het bloed naar je armen en benen gaat om in actie te komen, je ademhaling gaat sneller en je spieren spannen zich aan. Je spijsvertering wordt tijdelijk op pauze gezet.

Zodra het gevaar geweken is, neemt de spanning af en komt ons lichaam weer tot rust. We krijgen weer trek in eten, kunnen naar de wc, hebben zin in seks. Want dat is allemaal niet handig als er een leeuw achter je aan zit.

Deze acute stressreactie wordt aangestuurd door de oudste delen van onze hersenen. Ons denken zit in een veel nieuwer deel en komt hier niet aan te pas. Je zit bijvoorbeeld in een vergadering en voelt je aangevallen, je reactie is even heftig als wanneer een leeuw achter je aanzit, want ons lichaam maakt geen verschil. Je hart gaat sneller, je schiet naar voren of naar achteren op je stoel en als je er niet bij stilstaat voel je je nog lang onrustig.

Bij overwerk bijvoorbeeld, blijft de extra adrenaline nog dagenlang in je bloed en wanneer vermoeidheid zich opstapelt, schakel je steeds sneller over naar het acute stressmechanisme. Tot op een dag je vermoeidheid niet meer vanzelf overgaat.Je herstelmechanisme werkt niet meer omdat er blijvend teveel adrenaline in je bloed zit. In dat geval helpt alleen nog veel meer rust dan normaal. Maar door de onrust die je voelt, neem je die rust niet en naarmate je dichter bij een burn-out komt, kun je nauwelijks meer rustig zitten.

Je blijft liever in actie, want daar voel je je beter bij. Dit komt doordat het herstelhormoon cortisol, dat goed werkt bij kortdurende stress, tegen ons gaat werken als de stress te lang duurt. Teveel cortisol in ons bloed zorgt voor slecht slapen; verminderde concentratie, vergeetachtigheid, verandering van het afweersysteem (vandaar vaak toenemende pijnen en kwaaltjes) en heeft een negatieve invloed op je stemming.

Cortisol remt namelijk stoffen die ons een goed gevoel geven zoals dopamine en serotonine. Hierdoor voelt veel sporten vaak goed, maar zo kun je jezelf verder uitputten.Het gaat zo geleidelijk dat je het soms bijna niet doorhebt, maar als de uitputting te lang duurt dan leidt de roofbouw op je lichaam en geest uiteindelijk tot een burn-out. Je hebt jezelf opgebrand.